AZ TR RU EN
»Baş səhifəm et »Seçilənlərə əlavə et »Sayta əlavə et »Arxiv
Baş Səhifə Foto Galeriya Video Xəbər Əlaqə
     
SON DƏQİQƏ : Türkiyəli professor: “Minaların yükü Azərbaycanın üzərində qalmamalıdır”     Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişi Cənubi Qafqazda inteqrasiyanın inkişafına xidmət edəcək      Ərdəbil vilayətində fəallar kəndlərin orijinal türk adlarının bərpasını tələb edir     Paşinyan Putinlə qapalı görüşün detallarını AÇIQLADI     Şərqi Azərbaycan məhkəməsi uşağına Türkay adı ilə şəxsiyyət vəsiqəsi ala bilməyən ailənin şikayətini təmin edib     Fransadan Bakı-İrəvan danışıqlarına REAKSİYA - Paris nə istəyir...     Türkiyədə yaşayan milli fəal Arəş Məkaridustun qardaşı Sulduz kəşfiyyat idarəsində dindirilib     Şuşa və Ağdamla yanaşı, digər ərazilərə də gedə biləcəyik     Azərbaycanda yeni virus TƏHLÜKƏSİ - "İnsanları təşvişə salırlar"     Urmiyə gölünün su səviyyəsi sürətlə azalır     Azərbaycanın analoji addım atmaq hüququ var     Şuşada keçirilən Qurultayın çox böyük tarixi mənası var     Gürcüstan Prezidenti azərbaycanlı gənclə görüşüb     Tanınmış azərbaycanlı alim ABŞ-da vəfat etdi     Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb     "Milli hərəkatımız İranda siyasi alternativ olma yönündə addım atmalıdır”     Türkiyənin 40 rektoru Azərbaycana gəlir     Ermənistan mina terrorunu dəstəkləyən və həyata keçirən ölkədir      Türk dövlətlərinin nazirləri Şamaxıda görüşəcəklər     Tehranda insan haqları vəkili Məhəmmədrza Fəqihinin məhkəməsi keçirilib    
Son Xəbərlər Hadisə Siyasət İqtisadiyyat Mədəniyyət İdman Qarabağ Diaspora Türk Dünyası Dünya
YAZARLAR Araz ASLANLI
12
14
16
18
30/03/2014 12:57
31 Mart’ı unutmanın bedeli...

Azerbaycan’da 30 bin kişinin katledildiği 31 Mart’ın unutulması Hocalı Soykırımı’nın yaşanmasına neden oldu. Bu tür olayların intikam duygusuyla hatırlanması tabii ki temenni edilemez. Ama hem tarihi adaletin yerini bulması, hem işgallere ve katliamlara prim tanınmaması, hem de yeni saldırıların ve işgallerin önlenmesi adına tarihi hafızanın canlı tutulması yararlı olacaktır.

Etnik sorunların birçok kaynağı bulunmaktadır. Ama bunlar arasında emperyal çıkarlar peşinde koşan ülkelerin tahrikleri ve oyunları, etnik nefretten beslenen aşırı grupların emperyalist güçlerin çıkarlarına da hizmet eden söylem ve politikaları, bazı devletlerin “büyük devlet” hedefiyle yayılmacı politika izlemeleri önemli yer tutmaktadır. Yayılmacı politikalar çatışmaları ve savaşları, bunlar da acıları, katliamları, işgalleri ve bazen de soykırımları doğurmaktadır.

Tüm bunlar ise savaşların ve işgallerin yaşandığı bölgelerde kaçınılmaz olarak temel hak ve özgürlüklerin önemsizleşmesine, ekonomik refahın ve işbirliği düşüncesinin arka planda kalmasına neden olmaktadır. Bu kaderi yaşayan bölgelerden birisi de Kafkasya’dır. Tıpkı günümüzde olduğu gibi, bundan yüz sene önce de bölge dışı güçlerin Kafkasya’ya yönelik planları ve bölge içerisindeki yayılmacılık peşinde olan silahlı çetelerin eylemleri bölgeyi kan gölüne çevirmiş, geride katliamlar ve zaman zaman soykırımlar bırakmıştır.

‘Büyük Ermenistan’ hayali

Daha 18. yüzyıldan itibaren Çarlık Rusya büyük stratejik önem atfettiği Kafkasya’yı kontrolünde tutmak için bölgede kendisine sadık bir topluluk üzerinde “ileri karakol” oluşturmayı amaçlamakta, bu doğrultuda çeşitli devletlerde yaşamakta olan Ermeni nüfusu bölgeye göç ettirmeyi planlamaktaydı. Bu politika doğrultusunda Çarlık Rusya Osmanlı devleti ve Gacar devleti ile imzaladığı anlaşmalarla bölgeye toplu Ermeni göçleri gerçekleştirdi.

Rus arşiv kaynaklarına göre sadece 19. yüzyıl boyunca diğer devletlerden Kafkasya’ya yüzbinlerce Ermeni göç ettirildi ve bunlar yoğun olarak günümüzdeki Ermenistan Cumhuriyeti (şimdiki Ermenistan’ın Azerbaycan’ın Zengezur adlanan bölgesi üzerine kurulduğunu hatırlayalım) ile Azerbaycan’ın Karabağ bölgesine yerleştirildi.

Yaşadıkları bölgelerde azınlık durumunda olan Ermeni nüfusun bazı ileri gelenleri hem kendini koruma refleksi, hem de Rusya’nın sağladığı fırsatlar ile (ve biraz da dönemin koşulları dolayısıyla) 19. yüzyılın ikinci yarısında Hınçak, Taşnaksütyun ve diğer örgütleri kurdular. Bu örgütlerin bazılarının “Büyük Ermenistan” hedefini belirlemeleri ve hedef doğrultusunda silahlı saldırıları (terör saldırılarını, katliamları ve s.) meşru yöntem olarak görmeleri o döneme kadar sadece bölge dışı güçler ile uzun süreli sorunlar ve savaşlar yaşayan Kafkasya’da yeni bir dönemin başlamasına neden oldu.

Özellikle 1905-1907 yılları arasında Rusya’da yaşanan iç siyasal karışıklıklar ve Rusya’nın yer aldığı bazı savaşlar dolayısıyla Güney Kafkasya’daki kısmi kontrolsüzlük sırasında etnik çatışmalar yaşandı. Azerbaycan’ın çeşitli yerlerinde, özellikle de Karabağ ve Gökçe bölgelerinde daha çok Müslümanlar olmak üzere her iki taraftan çok sayıda insan öldürüldü. Olayların ilk aşamasında örgütsüz Azerbaycan toplumu karşısında Taşnaksütyun örgütünün varlığı Ermeni tarafının elini güçlendirmekteydi. Rus polisinin döneme ilişkin verilerine göre 20. yüzyılın başlarında yaklaşık 165 bin üyesi, çeşitli bölgelerde on binlerce kişilik askeri birliği bulunan bu örgüt Bulgaristan’da askeri eğitim kampına, Londra’daki Ermeni Milli Bankası’nda 1 milyon funt sterlin paraya sahipti.

Taşnaksütyun Kafkasya’da en iyi örgütlenmiş silahlı gruptu ve sadece Kafkasya’daki Ermeni olmayan yerel halklara karşı değil Rusya yetkililerine karşı da terör saldırıları gerçekleştirebilecek kapasiteye sahipti. Dönemin şartlarını iyi kullanarak ve bazı dönemlerde de dış destek alarak bu kapasiteye erişen Taşnaksütyun karşısında, Rus ordusuna dahi doğru dürüst alınmayan ve silahlı örgütlere sahip olmayan Azerbaycan Türklerinin kendilerini savunmaları çok zordu.

Benzer koşullar 1918 yılında da geçerli olunca bu defa Ermeni çeteleri bazı Bolşevik grupların da desteği ile yeni katliamlar başlattılar. Mart 1918’de, diğer bölgelerle beraber Ermenilerin pek bir yoğunluk oluşturmadıkları Bakü’de de toplu Türk katliamları yaşandı. Çarlık Rusya’nın dağılmasını takip eden dönemde ne dönemin Bolşevik Rus yönetimi, ne de Ermeni çeteleri doğal kaynaklarla zengin Bakü’yü Azerbaycan’a bırakmak istemiyorlardı.

Bakü’deki Bolşevik askeri birliklerinin başında Ermeni kökenli Stepan Şaumyan’ın bulunması, Lenin’in “Bakü’yü kendi kontrolümüzde tutalım” talimatının “farklı” şekilde uygulanmasına neden oldu. Şaumyan daha sonra olaylara ilişkin yazdığı raporda şunları kaydetmişti: “Bizim 6 bin kişilik askeri birliğimizin önemli kısmını Ermeniler oluşturuyordu. Aynı zamanda Taşnaksütyun’un da 4 bin kişilik bir milis birliği vardı. Bu birliklerin beraberce saldırılar düzenlemeleri etnik katliamları kaçınılmaz kıldı. Öte yandan biz bunu bilinçli olarak yaptık. Çünkü başarılı olmasaydık Bakü Azerbaycan’ın resmi başkenti olacaktı.”

Şaumyan’ın bahsettiği ve 31 Mart 1918’de yoğun olarak gerçekleştirilen saldırılar sırasında Bakü’de, Zengezur’da, Şamahı’da, Guba’da, Urmiye’de, Nahçıvan’da ve Azerbaycan’ın diğer bölgelerinde yaklaşık 30 bin kişi katledildi (bazı Ermeni çetelerinin Çarlık Rusya’nın işgalini fırsat bilerek Anadolu’da da katliamlar gerçekleştirdikleri, bu katliamların dönemin Türk yetkililerinin resmi raporlarına da yansıdığı, Rus yetkililerin sivil halka yönelik bu katliamlar dolayısıyla zaman zaman Ermeni çetelerine tepki gösterdikleri bilinmektedir).

Bunlar arasında Azerbaycan Türklerinin yanı sıra Lezginler, Kürtler, Talışlar, Yahudiler ve diğer azınlıklar da yer aldı. Katliamlar Azerbaycan’ın çeşitli bölgelerinde Nisan ayı boyunca da devam etti. Dönemin resmi kurumlarında çalışan Rus, Ukraynalı ve Yahudi memurların kayıtlarında Ermeni çetelerin yaşlı, kadın, çocuk fark etmeksizin sadece Müslüman oldukları için insanları katlettikleri, insanların çeşitli organlarını kestikleri, ağır işkencelerle katliam gerçekleştirdikleri hususları yer almaktadır. Müslümanlara yönelik katliamlar özellikle Kafkas İslam Ordusu’nun hamleleri sonucunda durduruldu.

Soykırım hafızası

31 Mart olaylarında tıpkı Srebrenitsa’da, tıpkı Hocalı’da olduğu gibi silahsız insanlar sırf farklı kimliğe sahip oldukları için toplu halde katledildiler, soykırıma maruz kaldılar. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti (1918-1920) döneminde araştırma komisyonu bu soykırıma ilişkin verileri tek bir dosyada topladı. Sovyetler Birliği döneminde belli nedenlerden dolayı unutturulmaya çalışılan bu olaylar halkın hafızasından hiçbir zaman silinmedi. SSCB’nin son yıllarında ve dağılışının ardından yapılan bazı çalışmalar sırasında 31 Mart Soykırımı’na ilişkin toplu mezarlıklar bulundu. 1998 yılında ise Azerbaycan Cumhurbaşkanı merhum Haydar Aliyev, 31 Mart tarihinin “Azerbaycanlılara Yönelik Soykırım Günü” olarak anılmasına ilişkin karar imzaladı.

31 Mart Soykırımı’nın halk nezdinde bir ölçüde, ama yetkililerce önemli ölçüde unutulması Hocalı Soykırımı’nın yaşanmasına neden oldu. Bu tür olayların intikam duygusuyla hatırlanması tabii ki temenni edilemez. Ama hem tarihi adaletin yerini bulması, hem işgallere ve katliamlara prim tanınmaması, hem de yeni saldırıların ve işgallerin önlenmesi adına tarihi hafızanın canlı tutulması yararlı olacaktır.

Önceki Yazılar :
 
Hava Vəziyyəti
Məzənnələr
 USD :  1.7
 EUR :  1.8399
 GBP :  2.1472
 TRY :  0.0526
 EUR/USD :  1.0823
YAZARLAR
İbrahim NƏBİOĞLU
100-cü GÜN
Dr. Nazim CEFERSOY
Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinə sabotaj cəhdləri var
Dr. Hatem CABBARLI
Nikol Paşinyanın siyasi-psixoloji portreti və Dağlıq Qarabağ münaqişəsi - TƏHLİL
Dr. Asif KURBAN
Bağımsızlığa Giden Yolda: 20 Ocak
Necdet SİVASLI
Azerbaycan Türkleri’nde "Ahır Çerşenbe" geleneği...
Araz ASLANLI
Şuşa Beyannamesi bölgesel barış ve iş birliğinin teminatı
Arif KESKİN
Sitem Ve Aklın Yolu
Dr. Afgan VELİYEV
Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin ilk qadın əməkdaşı
Selçuk DÜZGÜN
AzerbayCAN’ımızdan Ne İstiyorlar?
Dr.Alesker ALESKERLİ
“Avrupa Parlamentosunun Kararı Ermenistan’ın Keyfini Kaçırdı”
Dr. Sinan OĞAN
Karabağ’da Olası Bir Savaşa Ne Kadar Hazırlıklıyız?
Dr. Cavid VELİYEV
Karabağ Zaferi’nin birinci yılında güney Kafkasya
Dr. Rövşen ŞAHBAZOV
29 Ekim Sabahı Uyanırken…
ən çox oxunanlar bu həftə | bu ay
İstatistik
 
Haberleri referans göstererek yayımlayabilirsiniz.  NewsAze.com Azerbaycanla ilgili dünya genelinde çıkmış haberleri 4 dilden okuyucularıyla paylaşmaktadır.

Partnerler
www.tureml.com      www.haberaze.com     www.turkiyedeneval.com     www.evaxtar.az    www.turaltrade.com

Asersoft