AZ TR RU EN
»Baş səhifəm et »Seçilənlərə əlavə et »Sayta əlavə et »Arxiv
Baş Səhifə Foto Galeriya Video Xəbər Əlaqə
     
SON DƏQİQƏ : Türkiyəli professor: “Minaların yükü Azərbaycanın üzərində qalmamalıdır”     Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişi Cənubi Qafqazda inteqrasiyanın inkişafına xidmət edəcək      Ərdəbil vilayətində fəallar kəndlərin orijinal türk adlarının bərpasını tələb edir     Paşinyan Putinlə qapalı görüşün detallarını AÇIQLADI     Şərqi Azərbaycan məhkəməsi uşağına Türkay adı ilə şəxsiyyət vəsiqəsi ala bilməyən ailənin şikayətini təmin edib     Fransadan Bakı-İrəvan danışıqlarına REAKSİYA - Paris nə istəyir...     Türkiyədə yaşayan milli fəal Arəş Məkaridustun qardaşı Sulduz kəşfiyyat idarəsində dindirilib     Şuşa və Ağdamla yanaşı, digər ərazilərə də gedə biləcəyik     Azərbaycanda yeni virus TƏHLÜKƏSİ - "İnsanları təşvişə salırlar"     Urmiyə gölünün su səviyyəsi sürətlə azalır     Azərbaycanın analoji addım atmaq hüququ var     Şuşada keçirilən Qurultayın çox böyük tarixi mənası var     Gürcüstan Prezidenti azərbaycanlı gənclə görüşüb     Tanınmış azərbaycanlı alim ABŞ-da vəfat etdi     Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb     "Milli hərəkatımız İranda siyasi alternativ olma yönündə addım atmalıdır”     Türkiyənin 40 rektoru Azərbaycana gəlir     Ermənistan mina terrorunu dəstəkləyən və həyata keçirən ölkədir      Türk dövlətlərinin nazirləri Şamaxıda görüşəcəklər     Tehranda insan haqları vəkili Məhəmmədrza Fəqihinin məhkəməsi keçirilib    
Son Xəbərlər Hadisə Siyasət İqtisadiyyat Mədəniyyət İdman Qarabağ Diaspora Türk Dünyası Dünya
YAZARLAR Dr. Hatem CABBARLI
12
14
16
18
27/12/2014 03:07
Ermenistan’da Etnik Hoşgörüsüzlük ve Yezidilerin Durumu

Yirminci yüzyılın başlarından itibaren önce Daşnaksütyun hükümeti, sonra ise Sovyet hükümeti planlı şekilde Ermenistan'da yaşayan Azerbaycanlıları ve diğer ulusal azınlıkları birkaç aşamada sınır dışı etti. Merkezi hükümetin desteği ile 1948-1953 yılları arasında 144.654 Azerbaycanlı Ermenistan'dan Azerbaycan'a zorla sınır dışı edildi.

Ermenistan'ın baskılarına rağmen, 1989 yılına kadar bu ülkede 200 binden fazla Azerbaycanlı yaşıyordu. Nihayet, 1989 yılının sonlarına kadar Ermenistan'da yaşayan tüm Azerbaycanlılar zorla sınır dışı edildi. Bugün Ermenistan'da Azerbaycanlı yaşamıyor. Ermenistan, Azerbaycanlıları sürgün ettikten sonra milli azınlık sorununu kesin olarak çözdü.

Diğer ulusal azınlıklar Ermenistan için tehdit olmasa da, hükümet Müslüman Kürtlere, Yezidilere, Yahudilere, Gürcülere ve diğer ulusal azınlıklara baskı yapıyor. Bugün Ermenistan'da yaşayan tüm ulusal azınlıklar toplam 80 bin kişidir. Bu ulusal azınlıkların hiçbiri bir arada yaşamamaktadır, çeşitli bölgelere dağılmışlardır.

Ermenistan'da Asuriler, Beyaz Ruslar, Gürcüler, Almanlar, Rumlar, Yahudiler, Kürtler, Lehler, Ruslar, Malakanlar, Ukraynalılar ve Yezidiler milli azınlıkla olarak adlandırılıyor. Ulusal azınlıklar nüfusun yüzde üçünü teşkil ediyor.

Ermenistan'da yaşayan Yezidiler kendilerini Yezidi etnik grubu olarak görmekte ve kendilerini Kürt olarak adlandırmamaktadır. Ermenistan'da yaşayan az sayıdaki Müslüman Kürtlerle bu konuyla ilgili tartışma devam ediyor. Müslüman Kürtler Yezidilerin de Kürt olduklarını, sadece dini açıdan Yezidi olduklarını iddia ediyorlar. Yezidiler ise Kürt olmadıklarını, atalarının Hindistan'ın Mumbai eyaletinden olduğunu bildirir. Taraflar arasındaki bu anlaşmazlık hükümet düzeyine çıkmıştır.

Ermenistan'daki Yezidiler Güneş'e secde eder ve Tavuz Melek adlı dini öğe merkezdedir. Onlar dinlerinin adının Yezidilik değil, Şerafettin olduğunu bildirirler. Tıpkı Hindistan'da olduğu gibi Yezidiler arasında da kast dağılımı var. Ermenistan Yezidilerinin lideri Aziz Tamoyan Yezidilerin inançlarının Zerdüştlük ile ilgili olduğu hakkındaki iddiaların asılsız olduğunu ve bu dinle onların hiçbir ilgisinin olmadığını söyledi.

Yezidiler hakkında araştırma yapan Cemal Sadakyan, Yezidilerin Kürt olduklarını iddia etmekle birlikte, bu meselenin derinden araştırılmadığını ve tartışmaya açık olduğunu aktardı. Sadakyan’ın hesaplamalarına göre, 1989 yılına kadar Ermenistan'da 60 bin Yezidi yaşıyordu. Ancak Sadakyan buraya Müslüman Kürtleri de dâhil etti. 1959 sayımına göre, Ermenistan'da 26,657 Yezidi yaşamaktaydı. Yezidiler esasen Talin, Eşterek, Armavir, Eçmiedzin ve Ararat bölgelerinde yaşıyorlar.

İstatistiklere göre, 1926 yılında Ermenistan'da 12,237, 1989 yılında 50,176, 2001 yılında 40,620 Yezidi yaşıyorken, 2011 yılında onların nüfusu 35,308 kişiye kadar düştü.

1990'lardan sonra Ermenistan'dan göçen Yezidilerin sayısının 6,000-10,000 olduğu tahmin ediliyor. Yezidiler en yüksek nüfus artış oranına sahiptir ve bu Ermenileri rahatsız eden temel etkendir.

Esasen köylerde yaşadıklarından ve hayvancılıkla meşgul olduklarından Yezidilerin yükseköğrenime katılım düzeyleri oldukça düşüktür. Genellikle başka milletlerden olanlarla da evlenmezler.

Yezidiler her yıl Şubat ayının ilk üç haftasında "Ayda Hurdunevi" ve "Klodje Sarsali" adlı yeni yıl bayramlarını, Aralık ayının ikinci haftasında ise "Ayda" bayramlarını kutlar.

Yezidilerin "Kürt Aydınları Birliği", "Yezidi Milli Birliği", "Dünya Yezidileri Milli Birliği", "Malte Yezidi Vakfı" ve "Kürdistan" gibi cemiyetleri olsa da, Ermenistan hükümeti onların etkinliğine çeşitli engellemelerde bulunur.

Ulusal azınlıklar Ermenistan için hiçbir tehlike teşkil etmese de, 1990'lardan sonra hükümetin ulusal azınlıklarla ilgili politikaları incelendiğinde onlara karşı ciddi baskı gösterildiği anlaşılmaktadır. Özellikle son zamanlarda Yezidilere karşı etnik temelli ayrımcılık daha net hissedilir.

Tarihsel olarak hayvancılıkla uğraşan Yezidiler bu alandan uzaklaştırılır ve bu alanda tekelcilik oluşturulur. Yezidilerin ana dillerinde eğitim almalarına imkân oluşturulsa da, Ermenistan hükümetinin hazırladığı ders kitaplarında onların Yezidi değil, Kürt olduklarının yazılması Yezidileri rahatsız ediyor. Onlar talep ediyorlar ki, başta hükümet olmak üzere diğer etnik gruplar onları Kürt olarak değil, Yezidi olarak tanısın ve onlara Kürt denilmesi kanunla yasaklansın.

Hükümetin milli azınlıklara karşı uyguladığı politika sonucunda Yezidiler ve diğer ulusal azınlıklar Ermenistan'ın sosyo-politik ve kültürel hayatında yer edinemiyorlar. Ulusal azınlıkların bağımsız cemiyetleri hükümete karşı itirazlarını bildirince, hükümetin kontrolündeki diğer cemiyetler onlara karşı beyanatlar vererek hükümeti destekler.

Hükümet, ulusal azınlıkların sosyo-ekonomik sorunlarına çözüm bulmaz. 2006 yılında etnik temelli çatışma sırasında öldürülen Yezidi’nin katilinin serbest olmasına itiraz eden Yezidiler Cumhurbaşkanlığı önünde toplanarak şikâyet etti. Öldürülen Yezidi’nin eşi ve iki çocuğu şikâyetlerine cevap almadıklarından dolayı kendilerini yaktı. Emniyet güçleri bundan sonra bile şikâyete cevap vermedi.

Ermenistan hükümeti yirminci yüzyılın sonlarında Azerbaycanlılara karşı uyguladığı politikanın aynısını bugün ülkedeki ulusal azınlıklara karşı uyguluyor. Onlara ait olan tarihi anıtlar ve kültür eserleri planlı şekilde imha edilir. Zira iktidardaki Cumhuriyet Partisi'nden milletvekili Hrant Grigoryan’ın yakın akrabaları etnik hoşgörüsüzlük çerçevesinde Yezidilere ait olan tarihi kabristanlığı tamamen yok etmiştir.

Hükümet bunun etnik hoşgörüsüzlükle ilgili olmadığını bildirse de, Yezidilerin "Sincar" cemiyetinin başkanı Boris Tamoyan, bunun aksini iddia ediyor. Tamoyan’ın sürekli Yezidilerin sorunlarını topluma mal etmesi milliyetçi Ermenileri oldukça rahatsız etmektedir. Öyle ki, bir grup kimliği belirsiz şahıs tarafından Tamoyan’ın yaşadığı eve otomatik silahlar ateş açılmıştır.

Başta Azerbaycanlılar olmak üzere 1980'lerin sonlarından itibaren ulusal azınlıkların büyük bir kısmı hükümetin baskılarına dayanamayıp ülkeyi terk etmiştir. Ulusal azınlıklar Ermenistan için ciddi sorun olmasa da, hükümetin baskıları devam ediyor. Ulusal azınlıkların Ermenistan hükümetinden gereksinimleri:

– Milli azınlıklar hakkında kanunun kabul edilmesi;

– Parlamentoda milli azınlıkların temsil edilmesi;

– Milli azınlık sorunları ile ilgilenen devlet kurumunun düzenlenmesi.

Ermenistan Avrupa Konseyi'ne üye olurken "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi" ve ek protokollerini tasdik etmesine, geleneksel olmayanlar da dâhil olmak üzere, tüm dini merkezlerde hiçbir istisna olmaksızın ibadetin sağlanması yükümlülüğünü kabul etmesine rağmen, bu taahhütlerin hiçbirini yerine getirmiyor.

Ermenistan hükümeti milli azınlık sorununun çözüldüğünü iddia etse de, aslında sorunları çözülmemiş, aksine onlara karşı baskılar artmıştır. Hükümet, ulusal azınlıkların sorunlarını çözmemekte direndiği takdirde, azınlıkların nüfusunun azalması veya tamamen asimilasyona uğrama olasılıkları oldukça yüksektir.

Önceki Yazılar :
 
Hava Vəziyyəti
Məzənnələr
 USD :  1.7
 EUR :  1.8399
 GBP :  2.1472
 TRY :  0.0526
 EUR/USD :  1.0823
YAZARLAR
İbrahim NƏBİOĞLU
100-cü GÜN
Dr. Nazim CEFERSOY
Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinə sabotaj cəhdləri var
Dr. Hatem CABBARLI
Nikol Paşinyanın siyasi-psixoloji portreti və Dağlıq Qarabağ münaqişəsi - TƏHLİL
Dr. Asif KURBAN
Bağımsızlığa Giden Yolda: 20 Ocak
Necdet SİVASLI
Azerbaycan Türkleri’nde "Ahır Çerşenbe" geleneği...
Araz ASLANLI
Şuşa Beyannamesi bölgesel barış ve iş birliğinin teminatı
Arif KESKİN
Sitem Ve Aklın Yolu
Dr. Afgan VELİYEV
Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin ilk qadın əməkdaşı
Selçuk DÜZGÜN
AzerbayCAN’ımızdan Ne İstiyorlar?
Dr.Alesker ALESKERLİ
“Avrupa Parlamentosunun Kararı Ermenistan’ın Keyfini Kaçırdı”
Dr. Sinan OĞAN
Karabağ’da Olası Bir Savaşa Ne Kadar Hazırlıklıyız?
Dr. Cavid VELİYEV
Karabağ Zaferi’nin birinci yılında güney Kafkasya
Dr. Rövşen ŞAHBAZOV
29 Ekim Sabahı Uyanırken…
ən çox oxunanlar bu həftə | bu ay
İstatistik
 
Haberleri referans göstererek yayımlayabilirsiniz.  NewsAze.com Azerbaycanla ilgili dünya genelinde çıkmış haberleri 4 dilden okuyucularıyla paylaşmaktadır.

Partnerler
www.tureml.com      www.haberaze.com     www.turkiyedeneval.com     www.evaxtar.az    www.turaltrade.com

Asersoft