1new.com.tr`nin Azerbaycan`da tüm internet hizmetlerinin uluslararası erişimini sağlayan DELTA Telekom`un Teknik İşlerden Sorumlu Müdürü Rahid Alekberli ile röportajı:

- Rahid bey, kısaca Azerbaycan'daki internetin durumu hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?

- Azerbaycan'ın coğrafi konumu Azerbaycan internetinin gelişmesi için önemli etkendir. Azerbaycan bölgede coğrafi olarak merkez rolünü oynamaktadır. Ulaşım, iletişim hizmetleri Azerbaycan üzerinden geçmektedir. Alternatif yollar sadece denizaltı kablolar kullanarak iletişim hizmetleri sağlayabilir. Ama Azerbaycan üzerinden daha kolay olan karasal kablolarla transit ve internet hizmeti vermek mümkündür.

Bizim bölgede bulunan komşu ülkelere de transit ve internet hizmeti vermek avantajımız var. Azerbaycan`da internetin dayanıklılığı oldukça yüksek düzeydedir. Hizmetlerimizde yaklaşık %99,987 dayanıklılığı vardır. Başka acıdan, bugün internetin uluslararası erişiminde oldukça çok boş kapasitenin olması bizi sevindiriyor. Azerbaycan`da internetin bu kapasitenin çeşitli teknolojilerle müşterilere ileten 35 kadar milli İnternet Service Provayder sağlayıcısı bulunmaktadır. Şuan artık Azerbaycan'da Fiber Optik hatların evlere, binalara, ofislere aktarımını gerçekleştirmek mümkündür. Diğer geleneksel teknolojiler olan xDSL, Wireless, WiMAX teknolojileri kullanılmaktadır. 3G teknolojisi ile internet hizmetlerimiz artık mobil GSM şebekeleri üzerinden de müşterilere iletilmektedir.

- Azerbaycan`da internet erişiminde her hangi bir engel veya kısıtlama var mı?

- Bugün Azerbaycan`da internet kullanımında özgürlük var. Her bir kes kendi fikirlerini, istediği bilgiyi istediği yerde ve hiçbir engel olmadan internet aracılığı ile paylaşabilir. Bu durum Freedom House gibi bağımsız organizasyonlar tarafından çeşitli raporlarda yer bulmaktadır. Azerbaycan`da İnternet açık ve erişimde hiçbir kısıtlama yoktur. Azerbaycan`da tüm İnternet hizmetlerinin uluslararası erişimini sağlayan bir şirket olarak biz bu durumdan gurur duyuyoruz. Fakat bunun bir takım olumsuzlukları bulunmaktadır. Biliyorsunuz internet kaotik bir alandır. Ve orda her kes kendi çıkarları, kendi fikirleri doğrultusunda çalışmalar yapmaktadır. Şuan dünyada çocuk pornosuna karşı önlemler sürmektedir. Azerbaycan`da bununla ilgili yasalar olsa da, henüz, bu internet alanına uygulanmamaktadır. Sanıyorum önümüzdeki dönemlerde bu sorun da ortadan kalkacak. Ve mahkeme kararı ile böyle sitelerin engellenmesi ve diğer düzenlenmeler yapılacak. Azerbaycan`da internet erişim teknolojilerinin renkli çeşitleri kullanılmaktadır. Bizim çeteler de dahil, en yeni teknolojilerin uygulanması sonucunda, Azerbaycan dünyada yeni teknolojilerin uygulanması oranı listelerinde öncüllerdendir.

- Dünyada dini ve ırki gibi zararlı sitelerin engellemesi ile ne gibi adımlar atılmaktadır?

- İnternette yayınlanan bilgiler gazetelerde, radyolarda ve televizyonlarda yayınlanan bilgilerle aynı hukukludur. Bu nedenle internette yayınlanan bilgilerin engellenmesi sırasında her bir ülkede mevcut olan bilgi alışverişi ile ilgili yasalara dayanılmaktadır. Ne tür bilgilerin yasak olması gerektiği zaten bu yasalarda yer bulmaktadır. Bu anlamda hangi bilgilerin yayınlanmasının engellenmesi gerektiğine mahkemeler karar veriyor. Bu kararları da biz uyguluyoruz. Çözüm olarak Porno sitelerin engellenmesi ile ilgili her bir internet sağlayıcısı müşterilerine `Parental Control`(Ebeveyn Kontrolü) denilen bir hizmet sunmaktadır. Bu hizmet çocukların büyükler için olan sitelere erişimini engelliyor.

- Azerbaycan`da e-ticaret, e-hizmetin durumu nasıldır?

- Azerbaycan `da internet ağına erişimde şeffaflık, özgür bir şekilde bilgi alışverişi yapmak imkanı bulunmaktadır. Böyle olunca, internet üzerinden her hangi bir ürünün satılması, müşterilere ulaştırılması da doğal olarak gelişiyor. Azerbaycan`da internet üzerinde yapılan alışveriş büyümekte, bu alışverişe hiç kimse müdahale etmiyor. Her kes her hangi bir elektronik ürünü üretip, internet üzerinden pazarlamasını yapabiliyor. Devlette bu e-ticaret, e-banking, e-gümrük, e-taxes ve diğer projelerine destek verilmekte. Bu anlamda bugün Azerbaycan`da herkes ürettiği ürünü ve hizmeti özgür bir şekilde müşterilerine tanıtabilmekte, her bir müşteri ise istediği ürünü alabilmekte ve hizmetten faydalanabilmektedir. Bakanlıklar ve diğer devlet organları elektronik hizmetler listesini sitelerinde açıklıyor, direk İnternet üzerinden hizmetlerin kullandırılması için çok projeler gerçekleştirilmiş ve yapılmaktadır.

- Azerbaycan`da internet kullanıcılarının sayısı internet üzerinden ülke düzeyinde işlemlerin yapılmasına imkan sağlıyor mu?

- Azerbaycan `da çok aktif internet kullanıcıları bulunmaktadır. İnternet kullanıcılarını aktif ve pasif olmak üzere iki kısma bölebiliriz. Pasif kullanıcılar internetten sadece e-mail gönderiyor ve ya her hangi bir siteden bilgi okuyan, videoya bakan ve ya muldimedya hizmetlerinden faydalanıyorlar. Aktif kullanıcılar ise internette kontentin oluşturulması, kontentin yerleştirilmesi, paylaşılması ile meşguldür. Dünyada 156 milyon blog var. Onlardan 30 bine kadarı Azerbaycan `da bulunmaktadır. Sosial paylaşım networlerinin hızlı gelişimi devrinde bu çok iyi rakamdır. Sosyal paylaşım sitelerinden kullanım da Azerbaycan hızla gelişmektedir. Bu gün Azerbaycan`da neredeyse 550 bin Facebook sosyal paylaşım sitesi kullanıcı bulunmaktadır. Men analiz ettim ve Avrupa'dan Doğuya uzandıkça kadınlara verilen özgürlük oranının arttığını gördüm. Avrupa'dan Doğuya doğru giderek kadınların sosyal paylaşım sitelerinden kullanım oranı artıyor. Azerbaycan`da bu oran %37`dır. Genel olarak, gençlerin kullanım oranı daha fazladır. Yani yüzde 47`i 18-24 yaş arasında olan gençler, dörtte biri 25-34 yaş neslin kullanıcılardır.

Sadece Facebook değil, Azerbaycan`da diğer sosyal paylaşım sitelerinden de kullanılmaktadır. Twitter`i örnek gösterebiliriz. Twitter`de siyasi, sosyal, ekonomik ve diğer daha önemli konular tartışılmaktadır. Burada Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev`in de sayfası bulunmaktadır ve Cumhurbaşkanının çalışmaları bu sosyal paylaşım ağı aracılığı ile halka sunulmaktadır. Milletvekilleri, tarihçilerimiz, medya, eğitim ve diğer meselelerle paralel olarak, Eurovision gibi konular da enteraktif olarak aydınlatılıyor. Orada enteraktif şekilde müdahaleler, yanıtlar, tartışmalar yapılmaktadır. Bu da Azerbaycan'da demokrasinin iyi düzeyde olduğunun bir göstergesidir.

- Azerbaycan`da e-devletin kurulması ile ilgili hangi çalışmalar yapılmaktadır?

Bununla ilgili kamu sektöründe çok ciddi çalışmalar yapılmaktadır. e-devlet bir hizmet olarak sadece Azerbaycan`da değil, tüm dünyada ağır bir şekilde gerçekleştirilen süreçtir. Bazı devletler bu sürece eski zamanlardan itibaren başlasa da daha şimdi e-devlet hizmetlerini uygulamaya başlıyorlar. Tabi, bununla ilgili Azerbaycan`da devlet stratejisini belirlenmiş ve bununla ilgili iyi projeler hayata geçirilmiştir ve yayılmaktadır.

Şuan e-hükümet ağının altyapısı hazırdır. On binden fazla kamu kuruluşunun bu ağ aracılığıyla doğrudan elektronik hükümet altyapısına bağlanmak imkanı sağlanmıştır. Bazı kamu kuruluşları, bakanlıklar artık hizmetlerini online sunmaktadır. Bugün örnek göstereceğimiz bakanlıklardan bir Vergiler Bakanlığıdır. Vergiler Bakanlığında bu altyapı artık hazırlanmıştır. Bakanlıkta vergi beyannamenin online verilmekte, `e-tax` (elektron vergi) dinilen hizmet sunulmaktadır. Azerbaycan'da iş tescilinde "tek pencere" sisteminin uygulanması işletmecilere onlarla milyon dolar tasarruf etmeye imkan sağlamıştır. E-hükümet projesinde önemli adımlar atmış diğer Bakanlıkların da adlarını söyleyebiliriz.

- Önümüzdeki sene `Eurovision 2012` şarkı yarışması Azerbaycan`da düzenlenecek. Azerbaycan interneti bu yarışmada halka gereken hizmeti vermeye hazır mı?

- Öncelikle bunun güzel bir olay olduğunu kaydediyorum. Dünyada reel olarak her ülkenin dostluğunu bu yarışmanın sonuçlarında görmek mümkündür. Bu güzel bir olay olmakla beraber sorumluluklu bir çalışmadır. Azerbaycan`ın her bir devlet kurumu, organizatörler, ayrıca, üretim ve hizmet kurumları bu etkinliğe hazırlanıyorlar. İnternet ve Telekom hizmetler ile ilgili Azerbaycan İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı'nın organizatörlüğü ile etkinlikler planı hazırlanmaktadır. Bu etkinlikler planda internetin özel yeri vardır.

Biz Eurovision-2012 yarışması için Azerbaycan`a gelenlere onların Avrupa'da mı, yoksa Azerbaycan`da mı bulunduklarını his ettirmeyecek bir şekilde hizmet sunmalıyız. Bunun için de kaliteli, hızlı ve her yerde erişilebilen internet gerekmektedir. Şuan hizmet alanlarında, ayrıca yarışmanın yapılacağı alanda ve diğer gerekli yerlerde hızlı ve kaliteli internetin olması için çalışmalar yapılıyor. Bununla beraber bu alanlarda yeterli internet kapasitenin olması önemlidir.

Biz, DELTA Telekom olarak şu an internet omurgasında ek boş kapasitelerin oluşturulması çalışmaları yapmaktayız ve şuan neredeyse yüzde 60`dan fazla boş kapasite oluşturuldu. Eurovision yarışması sırasında Azerbaycan`da gurur duyabileceğimiz hizmet gösterebileceğimizden eminim.

www.1news.com.tr